بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین و العاقبة لأهل التقوی و الیقین و الصلواة و السلام علی أشرف الأنبیاء و المرسلین حبیب إله العالمین أباالقاسم محمد.

کلام در شرح حدیث معرفة الامام بالنورانیة است، امام(علیه السلام) فرمودند:

يَا سَلْمَانُ وَ يَا جُنْدَبُ قَالا لَبَّيْكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ قَالَ ع أَنَا أُحْيِي وَ أُمِيتُ بِإِذْنِ رَبِّي وَ أَنَا أُنَبِّئُكُمْ بِمَا تَأْكُلُونَ وَ مَا تَدَّخِرُونَ فِي بُيُوتِكُمْ بِإِذْنِ رَبِّي وَ أَنَا عَالِمٌ بِضَمَائِرِ قُلُوبِكُمْ وَ الْأَئِمَّةُ مِنْ أَوْلَادِي ع يَعْلَمُونَ وَ يَفْعَلُونَ هَذَا إِذَا أَحَبُّوا وَ أَرَادُوا لِأَنَّا كُلَّنَا وَاحِدٌ أَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ وَ أَوْسَطُنَا مُحَمَّدٌ وَ كُلُّنَا مُحَمَّد. فَلَا تَفَرَّقُوا بَيْنَنَا وَ نَحْنُ إِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ وَ إِذَا كَرِهْنَا كَرِهَ اللَّهُ الْوَيْلُ كُلُّ الْوَيْلِ لِمَنْ أَنْكَرَ فَضْلَنَا وَ خُصُوصِيَّتَنَا وَ مَا أَعْطَانَا اللَّهُ رَبُّنَا لِأَنَّ مَنْ أَنْكَرَ شَيْئاً مِمَّا أَعْطَانَا اللَّهُ فَقَدْ أَنْكَرَ قُدْرَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَشِيَّتَهُ فِينَا يَا سَلْمَانُ وَ يَا جُنْدَبُ قَالا لَبَّيْكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ قَالَ ع لَقَدْ أَعْطَانَا اللَّهُ رَبُّنَا مَا هُوَ أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ وَ أَعْلَى وَ أَكْبَرُ مِنْ هَذَا كُلِّهِ قُلْنَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا الَّذِي أَعْطَاكُمْ مَا هُوَ أَعْظَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ هَذَا كُلِّهِ قَالَ قَدْ أَعْطَانَا رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمَنَا لِلِاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِي لَوْ شِئْنَا خَرَقَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ وَ نَعْرُجُ بِهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ نَهْبِطُ بِهِ الْأَرْضَ وَ نَغْرُبُ وَ نَشْرُقُ وَ نَنْتَهِي بِهِ إِلَى الْعَرْشِ فَنَجْلِسُ‏ عَلَيْهِ بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ يُطِيعُنَا كُلُّ شَيْ‏ءٍ حَتَّى السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ الْبِحَارُ وَ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ أَعْطَانَا اللَّهُ ذَلِكَ كُلَّهُ بِالاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِي عَلَّمَنَا وَ خَصَّنَا بِهِ وَ مَعَ هَذَا كُلِّهِ نَأْكُلُ وَ نَشْرَبُ وَ نَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ وَ نَعْمَلُ هَذِهِ الْأَشْيَاءَ بِأَمْرِ رَبِّنَا وَ نَحْنُ عِبَادُ اللَّهِ الْمُكْرَمُونَ الَّذِينَ‏ لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ‏ وَ جَعَلَنَا مَعْصُومِينَ مُطَهَّرِينَ‏ وَ فَضَّلَنَا عَلَى كَثِيرٍ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ فَنَحْنُ نَقُولُ‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ‏ وَ حَقَّتْ كَلِمَةُ الْعَذابِ عَلَى الْكافِرِينَ‏ أَعْنِي الْجَاحِدِينَ بِكُلِّ مَا أَعْطَانَا اللَّهُ مِنَ الْفَضْلِ وَ الْإِحْسَانِ يَا سَلْمَانُ وَ يَا جُنْدَبُ فَهَذَا مَعْرِفَتِي بِالنُّورَانِيَّةِ فَتَمَسَّكْ بِهَا رَاشِداً فَإِنَّهُ لَا يَبْلُغُ أَحَدٌ مِنْ شِيعَتِنَا حَدَّ الِاسْتِبْصَارِ حَتَّى يَعْرِفَنِي بِالنُّورَانِيَّةِ فَإِذَا عَرَفَنِي بِهَا كَانَ مُسْتَبْصِراً بَالِغاً كَامِلًا قَدْ خَاضَ بَحْراً مِنَ الْعِلْمِ وَ ارْتَقَى دَرَجَةً مِنَ الْفَضْلِ وَ اطَّلَعَ عَلَى سِرٍّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ وَ مَكْنُونِ خَزَائِنِهِ‏.[1] امام(علیه السلام) فرمود أَوَّلُنَا مُحَمَّدٌ وَ آخِرُنَا مُحَمَّدٌ وَ أَوْسَطُنَا مُحَمَّدٌ وَ كُلُّنَا مُحَمَّد. فَلَا تَفَرَّقُوا بَيْنَنَا بین ما تفرقة نیاندازید، بگویید این امام این را می‌گوید و آن امام آن را، نه این طور نیست، همه ما یکی هستیم، و اصلاً برنامه اهل بیت یک برنامه معین از طرف خدا است و هر کدام از ائمه در برهه زمانی خود یک وظیفه‌ای داشتند، از آن تعدی نمی‌کردند، لذا اگر امام حسن(علیه السلام) جای امام حسین(علیه السلام) بود همان کار را می‌کرد، وَ نَحْنُ إِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ ما اگر یک چیزی را بخواهیم خدا هم می‌خواهد، وَ نَحْنُ إِذَا شِئْنَا شَاءَ اللَّهُ ارادة الله اراد اهل بیت است، وَ إِذَا كَرِهْنَا كَرِهَ اللَّهُ وقتی که ما چیزی را نخواهیم خدا هم نمی‌خواهد، الْوَيْلُ كُلُّ الْوَيْلِ لِمَنْ أَنْكَرَ فَضْلَنَا وای بر کسی که فضل ما را انکار کند وَ خُصُوصِيَّتَنَا یعنی آن خصوصیتی را که خدا به ما مرحمت کرد در بین خلق، هر کس این خصوصیت را انکار کند وای بر او، وَ مَا أَعْطَانَا اللَّهُ رَبُّنَا لِأَنَّ مَنْ أَنْكَرَ شَيْئاً مِمَّا أَعْطَانَا اللَّهُ هر کس انکار کند چیزی از آنچه را که خدا به ما داد فَقَدْ أَنْكَرَ قُدْرَةَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ مَشِيَّتَهُ فِينَا قدرت خدا و مشیت الهی برای ما را انکار کرده، خدا شاء برای ما یک چنین مطالبی را، اگر این مطالبی را که خدا برای ما خواسته قبول نکند و آن را انکار کند در واقع مشیت خدا را انکار کرده، يَا سَلْمَانُ وَ يَا جُنْدَبُ قَالا لَبَّيْكَ يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكَ قَالَ ع لَقَدْ أَعْطَانَا اللَّهُ رَبُّنَا مَا هُوَ أَجَلُّ وَ أَعْظَمُ وَ أَعْلَى وَ أَكْبَرُ مِنْ هَذَا كُلِّهِ اینجا دارد که فرمود به تحقیق خدا به ما عطا کرد یک چیزهایی که جلیل‌تر، بزرگ‌تر، اعلا و اکبر از تمام چیزهایی است که تا الآن گفتیم، قُلْنَا يَا أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ مَا الَّذِي أَعْطَاكُمْ مَا هُوَ أَعْظَمُ وَ أَجَلُّ مِنْ هَذَا كُلِّهِ چه چیزی است آنچه که از همه این‌ها بالاتر است و خدا به شما داده، قَالَ قَدْ أَعْطَانَا رَبُّنَا عَزَّ وَ جَلَّ عِلْمَنَا لِلِاسْمِ الْأَعْظَمِ خدا به ما علم اسم اعظم را داده، اسم اعظم چیست؟ الَّذِي لَوْ شِئْنَا خَرَقَتِ السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ اگر بخواهیم خلق می‌کنیم آسمان و زمین را، وَ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ جنة و نار را هم می‌شکافیم، یعنی در آن‌ها را هم باز می‌کنیم، وَ نَعْرُجُ بِهِ إِلَى السَّمَاءِ وَ نَهْبِطُ بِهِ الْأَرْضَ با این اسم اعظم عروج می‌کنیم به آسمان و هبوط به زمین می‌کنیم، وَ نَغْرُبُ وَ نَشْرُقُ به غرب و شرق می‌رویم وَ نَنْتَهِي بِهِ إِلَى الْعَرْشِ اگر بخواهیم با این اسم اعظم ما تا عرش الهی هم می‌رویم، فَنَجْلِسُ‏ عَلَيْهِ بر عرش می‌نشینیم بَيْنَ يَدَيِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ در مقابل خدا، در یک جمله‌ای دارد که ان لنا مع الله حالات لا یسعها ملک مقرب و لا نبی مرسل، بین ما و خدا حالاتی است که درک نمی‌کند آن حالات را نه نبی مرسل و نه ملک مقرب، ما اگر بخواهیم با اسم اعظم خلق آسمان و زمین کنیم و به عرش الهی در جوار الهی برسیم، وَ يُطِيعُنَا كُلُّ شَيْ‏ءٍ و تمام موجودات مطیع ما می‌شوند، حَتَّى السَّمَاوَاتُ وَ الْأَرْضُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبَالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ الْبِحَارُ وَ الْجَنَّةُ وَ النَّارُ همه به فرمان ما خواهند بود، اگر بخواهیم همه این‌ها در فرمان ما هستند، أَعْطَانَا اللَّهُ خدا به ما اعطا کرد ذَلِكَ كُلَّهُ همه این‌ها را بِالاسْمِ الْأَعْظَمِ الَّذِي عَلَّمَنَا وَ خَصَّنَا بِهِ و این اسم اعظم را فقط به ما داد، وَ مَعَ هَذَا كُلِّهِ با همه این عظمتی که گفتیم برای اهل بیت، نَأْكُلُ وَ نَشْرَبُ وَ نَمْشِي فِي الْأَسْوَاقِ بین شما هستیم و زندگی می‌کنیم، می‌خوریم، می‌آشامیم، در بازار رفت و آمد می‌کنیم، وَ نَعْمَلُ هَذِهِ الْأَشْيَاءَ کارهایی که شما می‌کنید ما هم می‌کنیم، بِأَمْرِ رَبِّنَا وَ نَحْنُ عِبَادُ اللَّهِ الْمُكْرَمُونَ ما بندگان گرامی خدا هستیم الَّذِينَ‏ لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَ هُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ که عباد مکرم الهی آن‌هایی هستند که از خدا جلو نمی‌افتند و اطاعت امر الهی را می‌کنند، ‏ وَ جَعَلَنَا خداوند قرارداد ما را مَعْصُومِينَ مُطَهَّرِينَ از همه رزائل اخلاقی و کمبود و جهل و نادانی مطهر هستیم، وَ فَضَّلَنَا عَلَى كَثِيرٍ مِنْ عِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ فَنَحْنُ نَقُولُ‏ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدانا لِهذا خدا ما را برای این هدایت کرد، وَ ما كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْ لا أَنْ هَدانَا اللَّهُ این هدایت را خدا برای ما خواست، اگر خدا ما را هدایت نمی‌کرد ما هم چیزی از خود نداشتیم، ‏ ‏ وَ حَقَّتْ كَلِمَةُ الْعَذابِ عَلَى الْكافِرِينَ‏ کلمه عذاب برای کافرین ثابت شد، کافرین چه کسانی هستند؟ أَعْنِي الْجَاحِدِينَ بِكُلِّ مَا أَعْطَانَا اللَّهُ کافرین کسانی هستند که به تمام آنچه که خدا به ما داد جاهل هستند و آن را قبول نکنند، مِنَ الْفَضْلِ وَ الْإِحْسَانِ آن کسانی که فضل و احسانی را که خدا به ما داده قبول ندارند، آن‌هایی که ائمه را با این اوصاف قبول ندارند، یعنی معرفة بالنورانیةای که این چند شب بیان کردیم نسبت به امام ندارند یا انکار دارند یا شک دارند، قبلاً گفتیم که ناصبی هستند، الآن می‌فرماید که کافر هستند، يَا سَلْمَانُ وَ يَا جُنْدَبُ فَهَذَا مَعْرِفَتِي بِالنُّورَانِيَّةِ فَتَمَسَّكْ بِهَا این معرفة بالنورانیة است، تمسک به این معرفة پیدا کنید، رَاشِداً تا به آن رشد و کمال خود برسید، فَإِنَّهُ لَا يَبْلُغُ أَحَدٌ مِنْ شِيعَتِنَا احدی از شیعیان ما نمی‌رسد حَدَّ الِاسْتِبْصَارِ به این حد از بینایی، استبصار یعنی بینا شدن و معرفة کامل نسبت به امام پیدا کردن، لذا سنی‌ها استبصار ندارند، وقتی یک سنی شیعه می‌شود می‌گویند مستبصر شده، یعنی بینا شده، به حد استبصار نمی‌رسد شیعه ما، نفرمود سنی‌ها، فرمود شیعه ما، یعنی اگر شیعه ما این حد از معرفة را نداشته باشد او هم به حد استبصار کامل نرسیده، حَتَّى يَعْرِفَنِي بِالنُّورَانِيَّةِ فَإِذَا عَرَفَنِي بِهَا کسی به نورانیة من را شناخت كَانَ مُسْتَبْصِراً او مستبصر است، بَالِغاً كَامِلًا قَدْ خَاضَ بَحْراً مِنَ الْعِلْمِ این خوض کرده و فرو رفته در دریایی از علم وَ ارْتَقَى دَرَجَةً مِنَ الْفَضْلِ ارتقاء پیدا کرده به درجه عالی از فضل، وَ اطَّلَعَ عَلَى سِرٍّ مِنْ سِرِّ اللَّهِ اطلاع پیدا کرد به سری از اسرار الهی، اینکه خداوند اهل بیت را به این مقامات رسانده این از اسرار الهی است، وَ مَكْنُونِ خَزَائِنِهِ‏. این معرفة النورانیة است، این یک روایت است، روایت دوم از این بلندتر است. این دو روایت را علامه مجلسی از پدرش نقل می‌کند که پدرش در یکی از کتابهای قدیمی دیده، و خود ایشان هم در جای دیگری دیدند و آن را نقل می‌کنند.

[1]. بحار الأنوار (ط – بيروت)، ج‏26، ص7، باب 14 نادر في معرفتهم صلوات الله عليهم بالنورانية و فيه ذكر جمل من فضائلهم ع