ولادت
حضرت آيت الله العظمى سيد روح الله مصطفوى خمينى فرزند سيد مصطفى، در 20 جمادى الثانيۀ سال 1320 هجرى قمرى
هنوز چهار ماه و 22 روز از تولد او نگذشته بود كه پدرش شهيد شد و او از نعمت پدر محروم شد.
در 16 سالگى مادر و عمۀ خود را نيز از دست داد و غبار غم و اندوه بر چهرۀ او نقش بست، اما غم يتيمى نتوانست در روح استوار او خدشه‌اى ايجاد نمايد، چرا كه مردان بزرگ هميشه در سختى‌ها و مشكلات پرورش يافته‌اند.
او با توكل بر خدا و اعتماد به نفس، مسير زندگى خود را به سوى آينده‌اى درخشان ترسيم نمود.
خاندان
پدرش شهيد سيد مصطفى از علما و چهره‌هاى درخشان منطقۀ خمين بود.
او در نجف و سامرا تحصيل كرده بود و در منطقۀ خمين به نشر احكام اسلام و حمايت از مردم در برابر برخى خوانين ستمگر پرداخت.
و سرانجام در 12 ذى القعده سال 1320 هجرى در راه خمين به اراك توسط اشرار منطقه به شهادت رسيد. بدن مطهر او را به نجف اشرف برده و در جوار حرم مطهر آقا امير المؤمنين على عليه السلام به خاك سپردند.
تحصيلات
سيد روح الله از همان كودكى تحصيلات خود را آغاز نمود و از زمانى كه طفلى خردسال بود شروع به فراگيرى علوم محمد و آل محمد صلوات الله عليهم نمود.
در آغاز، معلمى به نام ميرزا محمود به خانه مى‌آمد و او را درس مى‌داد. پس از آن نزد معلم ديگرى به نام ملا ابو القاسم رفت. بعد از آن به مدرسه رفت تا از علوم جديد نيز بهره‌مند گردد.
او مدتى نيز نزد برادر بزرگش آيت الله پسنديده به فراگيرى علوم اسلامى پرداخت.
در سال 1339 هجرى در 19 سالگى به اراك رفت تا از حوزۀ علميّۀ اراك كه در آن زمان زير نظر حضرت آية الله حائرى اداره مى‌شد بهره‌مند گردد.
دروس سطح را نزد استاد خود سيد على يثربى كاشانى به پايان رساند و پس از آن به فراگيرى علم اجتهاد در درس خارج حضرت آية الله حائرى مشغول شد تا به درجۀ اجتهاد نائل آمد.
شخصيت علمى
در سال 1355 كه حضرت آية الله حائرى وفات نمود، امام خمينى از چهره‌هاى سرشناس علمى حوزۀ علميّۀ قم به شمار مى‌آمد و در بسيارى از علوم عقلى و نقلى به مراتبى عالى رسيده بود و به دليل احاطۀ گستردۀ ايشان در علوم عقلى و تحقيقات فلسفى، استاد اول فلسفه در حوزۀ علميّۀ قم به شمار مى‌آمد و عهده‌دار پاسخ‌گويى به شبهات عقلى و ايراداتى كه منحرفان به اسلام وارد مى‌كردند بود.
تدريس فقه و اصول
امام خمينى درس خارج فقه و اصول خود را در سن 44 سالگى و در سال 1364 هجرى آغاز نمود، كه مصادف با ورود حضرت آية الله بروجردى به شهر قم بود.
ز امتيازات درس ايشان طرح اشكالات هر مسأله و شرح و بسط كامل مباحث آن و مخلوط نكردن فقه و اصول با مباحث فلسفى بود.
ديگر ويژگى درس ايشان طرح نظريات نو و ابتكارى و تقليد نكردن از علماى سابق بود كه در عين احترام و تجليل خاصى كه از آنها به عمل مى‌آورد هيچگاه مقلدانه مطالب علمى را مطرح نمى‌كرد.
تدريس فلسفه
درس فلسفۀ ايشان قبل از سال 1348 هجرى قمرى شروع شده بود( يعنى قبل از 28 سالگى). وى در آن زمان در مدرسۀ دار الشفا سكونت داشت و از اساتيد بزرگ فلسفه و حكمت الهى به شمار مى‌آمد.
شاگردان او از چهره‌هاى فاضل و انديشمند حوزۀ علميّۀ قم بودند. حضرت امام شاگردان خود را انتخاب مى‌كرد و مرتّب با امتحانات كتبى و شفاهى آنها را مورد آزمون قرار مى‌داد.
درس اخلاق
از ديگر مجالس درس حضرت امام، درس اخلاق بود. اين درس عمومى بود و حتى تجار و بازاريها و ديگر اقشار جامعه مى‌توانستند در آن حضور يابند و جمع فراوانى نيز علاوه بر علما و طلاب علوم دينى از تهران براى شركت در آن حاضر مى‌شدند.
اين جلسه دو روز در هفته در روزهاى پنجشنبه و جمعه برگزار مى‌شد و بسيار مورد حساسيت حكومت رضاشاه قرار گرفت و از حضرت امام خواستند كه آن جلسه را تعطيل نمايد، اما حضرت امام پاسخ دادند كه:« من اين جلسات را ادامه خواهم داد، مأمورين بيايند و آن را تعطيل كنند.»
مبارزات انقلابى
مام خمينى مبارزه با ظلم و ستم را از پدر و اجداد طاهرين خود به ارث برده بود.
ه دنبال مبارزات آن حضرت، حكومت ظالم در 15 خرداد سال 1342 هجرى شمسى آن حضرت را به زندان انداخت و منجر به قيام پانزده خرداد و شهادت هزاران نفر شد. رژيم شاه 8 ماه حضرت امام را زندانى كرد.
پس از آزادى امام، با طرح لايحۀ كاپيتولاسيون در مجلس شوراى ملى بار ديگر حضرت امام سخنانى آتشين عليه رژيم شاهنشاهى ايراد فرمود كه منجر به تبعيد ايشان به تركيه و از آنجا به عراق شد.
انقلاب اسلامى
حضرت امام با تشكيل جمهورى اسلامى ايران فلسفۀ عملى فقه را به تصوير كشيد. و عملا به دنيا اعلام كرد كه اسلام مى‌تواند جهان را اداره كند و اسلام حامى مستضعفان است و سرانجام، مستكبران را سرنگون خواهد كرد.
آرى، امام خمينى با انقلاب اسلامى و دوران دفاع مقدس مانند جد بزرگوارش امام حسين عليه السلام اعلام نمود كه خون بر شمشير پيروز است و سرانجام جهان، از آنِ مستضعفان است كه:
و نريد أن نمنّ على الذين استُضعفوا في الأرض و نجعلَهم أئمة و نجعلهم الوارثين
اميد آنكه اين انقلاب به انقلاب منجى عالم بشريت، حضرت حجة بن الحسن العسكرى عجل الله تعالى فرجه متصل گردد.
وفات
حضرت امام خمينى در 14 خرداد سال 1368 هجرى شمسى، مطابق با 18 شوال 1409 هجرى قمرى، پس از عمرى خدمت به اسلام و علوم محمد و آل محمد صلى الله عليهم ديده از اين دنيا فرو بست و به ملكوت اعلى پيوست.
پيكر مطهرش در تشييع جنازه‌اى چند ميليونى و بى‌سابقه توسط مردم ايران تشييع شد و در بهشت زهراى تهران، در كنار شهداى انقلاب و جنگ تحميلى به خاك سپرده شد و هم اكنون حرم مطهرش زيارتگاه عاشقان اهل بيت رسول خدا صلى الله عليهم است.